gewone es

Voor een snelle en gezonde groei verkiest de es vruchtbare, diepe, lemige gronden met goede water- en luchthuishouding. Hij groeit bij voorkeur langs stromend water, langs rivieren en beken, in een diepe, open en kalkrijke bodem. In het algemeen groeit deze boomsoort slecht en kwijnt zelfs weg op slecht gedraineerde en met water verzadigde standplaatsen, evenals op zure zandgronden.

Licht

Halfschaduw (jeugd) – zeer lichtminnend

Habitus

Boom tot 40 meter hoog; eivormige tot ronde kroon met sterk omhoog gerichte takken; doorgaande, lange stam, vaak met knobbels

Blad

Tegenoverstaand; oneven geveerd; samengesteld; afzonderlijke blaadjes lancetvormig tot eirond, met toegespitste top en ongesteeld; voet wigvormig; fijn gezaagde bladrand; aan onderzijde lichte beharing langs middennerf

Bloeiwijze

Voor of tijdens de bladontluiking: april
Bloemen zonder kelk en kroon; grote seksuele variatie (bomen met enkel mannelijke bloemen, bomen met enkel vrouwelijke bloemen of met beide); mannelijke paarsrood, vrouwelijke bleekgroen; in ijle pluimen op de twijgen van het vorige jaar
 

Vruchten

Lang gevleugelde nootvrucht; blijft lang aan de boom in trossen; eerst groen, later bruingeel

Gevoeligheden

Windbestendig; ongevoelig voor zonnebrand; weinig gevoelig voor zout grondwater, strooizout en inspoelingszout; zelden windworp, kroon- of takbreuk; gevoelig voor late voorjaarsvorst, waarbij de eindscheuten bevriezen en vorkvorming kan optreden; eveneens voor luchtverontreiniging en kanker (Nectria galligena); geliefd door het wild

Cultuurhistorie

Essenhout is door zijn buigzaamheid zeer geschikt voor het vervaardigen van stelen voor bijlen, hamers en dergelijke; essen werden vaak geplant bij molens voor de fabricatie van tanden voor transmissieraderen in watermolen; zeer geschikt voor hakhoutbeheer: het hakken bevordert het uitlopen van de zijknoppen. Hierbij ontstaan rechte lange stammen die als schopsteel, fruitstut of bonenstaak te gebruiken zijn; deze soort werd ook voor loofvoedering vaak in kaphagen en houtkanten aangeplant want het blad wordt graag gegeten door het vee; zeer geschikt als knotboom

Andere kenmerken

Bladafval verteert gemakkelijk en is daardoor een goede bodemverbeteraar; uitstekend brandhout